Historijska traganja

Institut za historiju Univerziteta u Sarajevu objavio je najnoviji broj časopisa „Historijska traganja“ (prvi broj časopisa izašao je 2008). U ovom broju je objavljeno deset članaka i pet prikaza. Članci se bave različitim temama, od srednjovjekovne historije do ratova 1990-ih godina.

Esad Kurtović piše o tri generacije trebinjske vlastele Kudelinovića tokom XIV i XV stoljeća, vazalima vlastelinskog roda Pavlovića, a kasnije roda Kosača, (rodonačelnicima Radonjića, Mrđa i Miokuševića) koji su, pozicionirani na području trebinjske Površi na granici uz Župu dubrovačku, kontrolirali glavni put koji je išao iz Dubrovnika prema istočnoj Bosni i Nikšiću, što je značajno odredilo njihovu aktivnost. Valentina Šoštarić piše o uspostavljanju diplomatskih odnosa Dubrovačke Republike i Osmanskog Carstva sredinom XV stoljeća i ukazuje na multidimenzionalno značenje, tj. materijalnu, praktičnu, simboličku i emocionalnu vrijednost pomno odabranih poklona Dubrovčana Visokoj porti. Ljiljana Stošić piše o autohtonoj risanskoj slikarskoj školi, o pet generacija slikara bokokotorske škole Dimitrijević-Rafailović (od XVII do XIX stoljeća) i njihovim vrlo vrijednim ikonopisnim radovima u Crnoj Gori, Sjevernoj Makedoniji, Srbiji i Hrvatskoj, kao i iznimnoj zbirci od 25 ikona koje se čuvaju u crkvenim, manastirskim, ali i kulturnim riznicama Bosne i Hercegovine.

O transformaciji trgovačkog prava i sudstva, usvajanju novih zakona koji su trebali značiti odstupanje od starog modela, i to u dva značajno različita pravno-politička konteksta, onom osmanskom, obilježenom tanzimatom, i austrougarskom, tj. sudskoj praksi petogodišnjeg postosmanskog perioda, piše Mehmed Bećić. O prisilnim migracijama tokom Drugog svjetskog rata, velikom prilivu izbjeglica iz Istočne Bosne u Sarajevo, koje su u ovom velikom gradu tražile spas pred četničkim pokoljima, i odnosu vlasti NDH, tj. nastojanju da se nađe adekvatno rješenje za očiglednu izbjegličku krizu koncem 1941. i početkom 1942. godine, piše Ajdin Muhedinović. Također, Sanja Gladanac-Petrović piše o teškom ratnom iskustvu Sarajeva u Drugom svjetskom ratu, akcentira višestruke negativne posljedice angloameričkog bombardovanja grada od 1943. do 1945. godine i ukazuje na aktivnost lokalne vlasti i građana na njihovoj sanaciji i provođenju preventivnih mjera zaštite. Nikica Barić, na osnovu izvorne arhivske građe koja se čuva u Hrvatskom državnom arhivu, piše o Odžaku (organiziranju NDH i njenih vojnih snaga, četničkim odredima, pukovniji DOMOD i tzv. zelenom kadru, partizanskom osvajanju Odžaka u septembru 1943, odnosu aktuelne vlasti prema srpskom i jevrejskom stanovništvu, odnosu između katolika i muslimana, nasilju nad civilima i slično), pri čemu ovaj članak predstavlja vrlo vrijedan naučni doprinos sveukupnom sagledavanju povijesti Bosne i Hercegovine tokom Drugog svjetskog rata. Arhivska građa Hrvatskog državnog arhiva bila je osnova i Siniši Lajnertu koji u svom radu, posebno se osvrćući na bosanske pruge, analizira organizaciju i djelovanje njemačkih željezničkih transportnih ustanova i jedinica u NDH koje su djelovale s ciljem osiguranja, tj. bolje sigurnosti prijevoza za potrebe ratne i civilne privrede NDH. Na koncu, Meldijana Arnaut Haseljić u svom radu analizira sadržaj dokumenata, tj. zapisnike sjednica Vrhovnog saveta odbrane Savezne republike Jugoslavije iz 1992. i 1993. godine koji, kako ističe autorica, nedvojbeno potvrđuju učešće ove države u agresiji na suverenu i nezavisnu Bosnu i Hercegovinu i počinjenim zločinima protiv čovječnosti i međunarodnog prava.

Izvor: Institut za historiju.

28.12.2021